Ja, de Servische spar is een compacte, sierlijke kerstboom
De Servische spar Picea omorica) is om diverse redenen ideaal als kerstboom. Deze kaarsrecht groeiende boom heeft een prachtige, slanke, spits toelopende kroonvorm en heel mooie naalden. De bovenste takken zijn kort en wijzen horizontaal of iets omhoog, de onderste hangen neer, maar daarvan wijzen de uiteinden weer elegant omhoog. Deze soort heeft platte, eerst felgroene, bij het ouder worden donkergroen kleurende naalden met aan de lichte gekleurde onderzijde twee brede zilveren strepen (rijen huidmondjes waar de naalden door ‘ademen’). De naalden vallen niet snel af. Ook dat maakt deze boom ideaal als kerstboom. Volwassen exemplaren kunnen geweldig bloeien met vooral bij de top veel 4-6 cm lange, zeer harsrijke kegels met spitse punten, die vrij lang een donker-violetblauwe tint hebben, maar tijdens het rijpen langzaam naar warmbruin kleuren. En ze glanzen prachtig. De vrouwelijke bloemen zijn ca. 2 cm groot en felrood. Kortom, een schitterende boom, ook voor de tuin, en daarom levert GroenRijk deze conifeer ook als kerstboom met kluit. Dan kan hij naderhand in de tuin worden geplant. Doe dat bij bewolkt, niet vriezend weer als ook de grond niet bevroren is. Plant hem op een beschutte plek waar niet meteen de zon op staat. Je helpt er de natuur ook mee, want dit is een bedreigde soort die in het gebied van herkomst met uitsterven wordt bedreigd. Er zijn exemplaren van 100 tot 150 jaar oud bekend.
Herkomst
Deze soort conifeer was al bekend uit fossielen uit het Tertiair (een tijdsperiode tussen 2,5 miljoen en ruim 65 miljoen jaar geleden), maar levende exemplaren werden pas in 1877 in het grensgebied van Bosnië en Servië ontdekt. Hij groeit daar in de bergen in een vrij koel en vochtig klimaat. De boom wortelt dieper dan een fijnspar en kan daardoor en door zijn smalle vorm veel beter stormen doorstaan. Inmiddels is gebleken dat de boom het ook in kustgebieden met vrij zoute lucht goed doet en weinig last heeft van (vervuilde) industrie- en stadslucht. In de natuur kan een Servische spar 30-50 m hoog worden. Hij heeft dan een stam van tussen 50 en 70 cm doorsnee. De boom heeft behalve mooie naalden ook een fraaie, violetbruine bast die bij jonge bomen heel dun is. Tijdens het uitgroeien schilfert de bast in dunne plakken af. De jonge twijgen zijn behaard. De naalden staan spiralend aan de takken. Uitgerijpte kegels vallen in hun geheel af.
Langzame groei
Je hoeft niet bang te zijn dat de boom erg snel te groot wordt. Zijn smalle vorm verhindert dat. Zelfs hoge, oude exemplaren worden maar 3-5 m breed en een Servische spar groeit ongeveer 2 m in 5-7 jaar. Hij houdt wel van grond waar iets kalk in zit, maar stelt verder weinig eisen. De grond moet wel goed doorlatend zijn en liefst diep los omdat de wortels diep naar beneden gaan. Eigenlijk is het een vrij gemakkelijke soort die in principe geen problemen geeft en door zijn vorm en kleureigenschappen uitstekend combineert met de rest van de tuin. Hij zorgt er bovendien voor prachtige winterkleur. De winterhardheid is uitstekend. Jonge bomen worden ook wel in grote potten op het terras toegepast.
Als kerstboom in huis
Zet de boom met zijn kluit in een ruime pot op een lichte plek. Zorg dat de kluit zoveel mogelijk intact blijft. Zorg ook dat hij niet op de tocht staat. Geef regelmatig water; de potkluit mag niet uitdrogen. Bespuit de naalden liever niet met lijmhoudende kleur- en andere stoffen; de naalden moeten kunnen blijven ademen als je boom wilt laten overleven (en je er maximaal plezier van wilt hebben).
Sparren in het algemeen
De traditionele kerstboom is een andere soort, namelijk de Europese fijnspar (Picea abies), een van de meest voor de bosbouw toegepaste soorten. Ook de diverse soorten blauwsparren, met vaak harde naalden, zijn heel bekend als kerstboom. Er zijn ongeveer 50 soorten sparren die een aantal gemeenschappelijke kenmerken hebben. De naalden staan apart (niet in bosjes) en spiralend aan de twijgen (de meeste aan de bovenkant), ze groeien uit verhoute bladkussentjes die blijven zitten als de uitgewerkte naalden afvallen (daardoor voelen de twijgen ruw aan) en de kegels hangen en vallen bij bijna alle soorten in hun geheel (dus met de kern) af. De Servische spar wordt behalve in tuinen en parken, inmiddels ook op beperkte schaal in de bosbouw toegepast. De boom levert heel fijn gestructureerd hout.
TIP
Als je wilt weten of een boom een spar (Picea) of een zilverspar (Abies) is, moet je een naaldje van een tak aftrekken. Scheurt er een stukje van het bladkussentje mee af, dan is het een spar. Bij zilversparren ontstaat een glad wondje.
In kort bestek
Een Servische spar (Picea omorika) met kluit is een prachtige, sierlijke, smalle, volgroene kerstboom die na de feestdagen heel goed in de tuin kan worden geplant en daar langzaam tot een pijlvormige boom zal uitgroeien met sierlijk opwippende takken en een rijke dracht aan kleurige kegels. Het is een beschermde soort uit (oorspronkelijk) het gebied tussen Bosnië en Servië voor een beschutte plek in iets kalkhoudende grond. Een schitterende, probleemloze kerst- en tuinboom.
